KARA LASTİK

[Sami Ayan]

Eskiden kara lastikler vardı.


Daha da eskiden çarık…


Hatırlıyorum da bir yaşlı amca anlatmıştı kara lastiğin ilk çıkış serüvenini.


Genelde yalınayak dolaştıklarını, düğün dernek ya da kasabaya inerken çarık giydiklerini söylüyordu. Sonra kara lastikler çıktı. İlk defa kara lastik üretildiğinde çok değerli bir yenilik ve buluş olarak karşılanmıştı. Hiç unutmam ilk kara lastik aldığımda sürekli ayaklarıma bakarak geziyordum diyordu.


Kara lastik ilk dönemlerinde özel günlerin, özel mekânların ayakkabısı olmuştu. Zamanla sıradanlaştı. Benim çocukluğuma gelindiğinde (70’li yılların sonları ile 80’li yılların başları) artık günlük giyilen ayakkabıydı kara lastik. Bu dönemde de düğün ve derneklerde çarşı ve pazarlarda bir kısım insanımız kundura ayakkabı giyerken bir kısım insanlarımız da yeni lastiklerini çarşıda düğün dernekte, eski lastiklerini günübirlik işlerde giyer olmuştu. Eskiyen lastiklerin topuk kısmına bıçakla kertikler yapılırdı. Enine ve boyuna olarak. Karda ve çamurda kertikler iz yapardı. Lastiğin yenisinin izi de balık kılçığını andırırdı. Köylerde kara lastikleri tamir eden tamirciler vardı.


Çaykara’da da hakeza…


Hatırlıyorum bizim köyde arkası yarılan, yandan patlak veren ya da tabandan delinen kara lastikleri merhum Kırtas Mehmet amcaya götürürdük. O itinayla bir güzel tamir ederdi kara lastikleri. Ayakkabının arkasında, tabanında ve yan tarafındaki yırtık ve deliklere hariçten yama eritir yapıştırırdı. Tamirden gelen kara lastikler artık daha bir sevimli olurdu. Bir süre yeni muamelesi bile görürdü.


Kundura ayakkabı ise evlerde kişi başına bir çift ya bulunurdu ya da bulunmazdı.


Kara lastik tarım toplumundan sanayi toplumuna geçişin köylerimizdeki iz düşümüdür beklide. İnsanlar arasındaki eşitsizliğin başlangıcında da çocukluk hatıralarımın başında da aynı figür yer alır.


Kara lastik.


Ondan önce el yapımı çarık varmış memlekette. Hayvan derisinden mamul. Bir çarıktan diğerine fazla bir fark olmazmış. El becerisinden hariç. Sonra kara lastik çıktı. İlk defa onunla ayaklarımız sanayi ürünü bir ayakkabı ile tanıştı. Ondan sonra arttıkça arttı ayakkabı çeşitlerimiz. Evlere dolaplara sığmaz oldu zamanla. Ve eskimedi hiçbiri kara lastiklerimiz kadar. Çünkü eskimeden yenisin alabildik her zaman.


Okumayana tehdit oldu sonra. Fakirliğin rozeti oldu. Garibanlığın işareti. Garantili Trabzon lastikleri. Bu milleti bir dönem taşıdı kara lastik ve aydınlanmamızın zenginleşmemizin ama mutsuzlaşmamızın geçiş noktası oldu. Birbirimize bağlılığımız o çıktıktan sonra tahrip olmaya başladı. Çünkü o fabrikalarda üretiliyordu ve seri üretimdi. Seri bir şekilde geçti gitti hayatımızdan kendisinden sonra gelen israf toplumuna yerini terk ederek.

[Muzaffer Mustafa Altuncu]

Güzel bir konu,
Çarık giymedim ama son zamanına sanki yetiştim gibi....

Kara lastikle başladık hayata,
"KILIÇKIRAN" lastiklerini hatırlayanlar parmak kaldırsın...