yöresel bazı kelimeler

[Kürşat Ibrahimağaoğlu]

Çaygara civarında bazi alet ve esya isimleri

Agonari = Eğe
Klostra = Yuvarlak bileme taşı
Kerenti = Tırpan
Dhrepanti = Orak
Aksinari = Balta
Ifteri = Kürek
Skepari = Keser
Prasoftero = Tırmık
Angishi = Sobanin kapagini kaldirmaya yarayan alet(?)
Voloni = İğne
Masheri = Bıçak
Shalovolono = Çuvaldız
Cekuchi = Çekiç
Krepi = Ufak balta
Ghusi = Yayik ve Varil yapiminda kullanilan alet(?)
Macheli = Kazma
Skini = İp
Rama = İplik
Rafidhi = Bağ
Chalko = Bakır
Chalayika = Bakraç
Sahani = Tabak
Krembuli = Ocaklarda asili bulunan ve uzerine, icindekini isitmak icin kazan asilan zincir(?)
Stamni = Büyük gügüm
Kafeka = Küçük gügüm
Sini = Sofra uzerine konulan buyuk servis tabagi(?)
Trapezi = Sofra
Skamni = İskemli
Chuleri = Kaşık
Fterotika = Odundan mikser
Vareli = Varil
Dhruvani = Yayık
Stilari = Direk
Mardachi = Evin alt kisminda veya kurutma (kserander) yerlerini yapmak icin kullanilan ince ve uzun agaclar(?)
Skifi = Kiremit yerine kullanilan ince tahtaciklar(?)
Sanidhi = Tahta
Karfi = Çivi
Kuluchteras = Egri kesebilen ince testere(?)
Tsukali = ?
Volonothiki = İğnelik
Kofitsa = El sepeti
Kalathi = Sepet
Kofini = Yük sepeti
Zogridhi = Yas odundan sopa
Stupi = Tapa
Variyozi = Balyoz
Tsundechi = El bezi
Porta = Kapı
Chameletas kapani = Değirmen taşı
Tsimponi = Degirmen tasinin alt carkina suyun aktigi delik(?)
Ghurni = Kovan
Ksilofaghas = Törpü
Skala = Merdiven
Steli = Sap
Pasali = Domruklara cakilarak, onlari tasimada kullanilan demir(?)
Pontila = Yer döşemesi
Almechtero = Süt kovası
Alatero = Tuz hemencesi
Dhema = Bağ
Klotheyrika = Uzerine sal(ip) sarilan, ucgen ve yuvarlak odun(?)
Zighoyira = Eskiden kucuk cocuklarin, gezebilmeyi alismasi icin konulduklari, kendi etrafinda donen direk(?)
Chalayi = İşlenmemiş bakır
Znishi = Boncuk
Znishopuli = Oya boncuğu
Plechi = Örgü
Koronidhi = Mandal
Klidhi = Anahtar
Kumpi = Düğme
Kumpestera = Kücük veya gömlek düğmesi
Kukari = Agac dallarini indirmeye yarayan alet(?)
Kukaci = Soba kapaklarini tutup kaldirmaya yarayan alet(?)
Ifteropo = Çöp küreği
Dhachtilidhi = Yüzük
Koshkini = Süzgeç
Shurunkalichtra = Kayaç
Spunkari = Süpürge
Chikuta = Çalı süpürgesi
Sakuli = Torba
Sachi = Çuval
Pishtof = Tabanca
Karmana = Odundan yapilan X seklindeki makara
Kopali = Misirlari dovmek icin kullanilan odun(?)
Shafokopalo = Yabani hayvanlari korkutup kacirmak icin yapilan ve su ile calisan korkulugun ses cikarmaya yarayan parcasi(?)
Sparachteri = Korkuluk
Tsocha = Iste kullanilan yelek
Ghushachi = Kuşak
Empodhi = Önlük
Kamisi = Gömlek
Lonari = ?
Adhrachtis =
Chameletas ftera = Değirmen pervanesi
Krankranacis = Degirmen ile alakali ses cikaran bir alet ama anlatmasi uzun hikaye (?)
Skarpela = Iskarpel(?)
Tripeteri = Delici bir alet(?)
Pinechi = Legen(?)
Skafidhi = Yikama veya yikanma leğeni(?)
Kofte = Varil yapiminda kullanilan bir alet(?)
Kormoshkeparo = Yayik ve varil yapiminda kullanilan bir keser turu(?)
Kreni = Oluk
Charachtra = Degirmen tasini ogutur hale getirmek icin kullanilan alet(?)
Kapitseli = Su an unuttum, sormam lazim (?)
Sheromili = Degirmen tasinin donmesini saglayan direk (mil)(?)
Tubegi = Su an unuttum, sormam lazim (?)
Makarinoksilo = Oklava
Tsapula = Ayakkabı
Tsarushe = Deriden ayakkabı
Kalcine = Odun terlik
Ortare = Çorap
Peshko = Soba
Sachtarothiki = Soba küllüğü
Stroma = Yatak
Foresiya = Giysi
Kpanoskino = Kalın ip
Ghomaroskino = Yük ipi
Dhruvanoskino = Yayık ipi
Vraci = Kadın salvari
Zuzachi = Pantol lastiği
Sela = Pantolon ağı
Psarangisho = Balık oltası

toplam: 119 kelime

Koyumuzde yetisen agaclarin Helence isimleri

Alati = Cam
Tezi = Saricam
Dridhi = ?
Stridhi = ?
Komari = ?
Thamni = ?
Okseya = Gulgen
Klerthi = Kizilagac
Kastano = Kestane
Fleri = Ihlamur
Tsifini = ?
Chtipari = ?
Spentami = ?
Ftelidhi = ?
Karidhi = Ceviz
Devori = ?
Liftokari = Findik
Kocimpelo = Erik (farkli tur isimleri mevcuttur)
Milo = Elma (farkli tur isimleri mevcuttur)
Apidhi = Armut (farkli tur isimleri mevcuttur)
Dhrafino = Karayemis
Kazmatsi = ?
Tsifini = ?
Dikarpa = ?
Pempelidi = Musmula
Stafili = Uzum
Argothamni = ?
Mamikas milo = ? (elma turu degil, farkli bir agac!)
Kirezi = Kiraz
Thamni = ?

Toplam 30 kelime



Hastalik isimleri:

Alaliya = Dilsizlik
Anaghulisimo = Mide bulantısı
Apsimo = Vucut ateşi
Astereyos = çolak
Chamniya = Hamlanma
Chilopono = Karın ağrısı
Chontrothiyo = Şişmanlama
Dhontoponos = Diş ağrısı
Ftiresimo = Bitlenme
Furchiyenimo = Boğulma
Fuska = Şiş
Ghaghatse = Bademcik
Ghonatopono = Diz ağrısı
Ghoncighma = İnleme
Ghulopono = Boğaz ağrısı
Kama = Yanık
Kardhiya = Kalp
Kardhopono = Kalp ağrısı
Kochinighma = Kızarma
Kofothiyo = Sağırlık
Konidhesimo = Saçta sirkelenme
Kotsisimo = Topallık
Kotsuçe = Boğmaca
Kriyoma = Üşütmek
Kseraghma = Kusmak
Kserathiyo = Kurumak (Felç)
Leghnethiyo = Zayıflama
Lighothiyo = Bayılma
Limichi = Kızamık
Luksesimo = Balgam getirmek
Male = Uyuz
Mayasili = Basur
Mesoponos = Bel ağrısı
Mimidhe = Sivilce
Miksoma = Nezle
Mirmichesimo = Uyuşma veya karıncalaşma
Nefropono = Böbrek ağrısı
Nu panimo = Baygınlık
Otopono = Kulak ağrısı
Paraakuyi = Olmayan sesleri duyma.
Paraelep = Olmayan şeyleri görmek
Paralalema = Uyurken veya kendinde olmadan konuşma
Paranoyi = Asılsız şeyleri düşünerek korkmak
Ponochefalo = Baş ağrısı
Ponos = Ağrı
Prestiyo = Şişme
Psichomashiya = Can çekişme
Savachlayema = Aklını kaybetmek
Shkighma = Çatlak
Sinerighma = Üşütme öncesi sıcakta üşüyüp titreme
Stravothiyo = Körlük
Surenimo = Bir tarafı çekme (Felç)
Suruchnighma = Horlama
Tromaghma = Titreme
Tsafiyenimo = Kaşıntı
Tsakoma = Kırık
Tsepra = Deri kurulugu
Tsilema = İshal
Tsileteridhi = Aşırı sulu ishal
Tsimi = Ekzema
Veksimo = Öksürük
Zantethiyo = Zehirlenmek
Zaropatema = Yan basarak ayağını burkmak

[Fatih Ağaoğlu]

KÜRŞAT,BU KELİMELERİN BAZILARININ ÇAYKARA VE CİVARINDAN ZİYADE AĞIRLIKLI OLARAK TONYA DA DAHA Uygunsuz Kelime KULLANILDIKLARINI GÖRÜYORUZ.AMA RUMCANIN TABİ Kİ HALA GÜNCELLİĞİNİ KORUDUĞU EN ÖNEMLİ YERLERDEN BİRİ ÇAYKARA.SAKIN MİLLİYETÇİLER KIZMASIN KEŞKE HERKES ÇAYKARALI KADAR BU VATANI SEVEBİLSE VE ONA HİZMETTE ÇAYKARALI'YI ÖRNEK ALABİLSE.İŞTE KANIMCA O SEVGİYE ULAŞABİLİRSEK BİR GÜN, O ZAMAN MEMLEKETİN HER YANI HUZURLA DOLACAK İNŞALLAH. İÇTEN MUHABBETLERİMLE AZİZ DOSTUM.

[Özcan Onat]

bazı kelimeler de ben ekleyeyim

piçentiris etmek:geğirmek
karvdiya:kalp
omiya:omuz
med:göz
çiliya:karın
dia:kulak
midi:burun
cefal:kafa
povar:ayak
oğonoda:diz
şera:el
stoma:ağız
stuv:kemik
meri:baldır
ema:kan
lond:diş
holosa:boğaz
rasha:sırt
azdeha:ejderha
pelego:erkek çocuk
patzi:kız çoçuk
imanas:anne
ociris: baba
alelfo:abi(kardeş)
kangana:sivrisinek
kutszuribiga:pratik iş yapabilen

[Bülent Altuncu]

Arkadaşlar tebrikler, güzel bir çalışma oluyor ama sanırım kelimelerin bazıları bizde kullanılmıyor. Özellikle bizim yöremizde kullanılan ve titizlikle yapılmış bir çalışma çok güzel olurdu. Çok da geçmeden kelimeleri alfabetik sıraya koyup (bu iş te bu odanın yöneticilerine kalır tabi ki), yeni kelime ekleyeceklerin buraya bakıp aynı kelimeyi tekrar yazmamaları da sağlanırsa güzel olur. Ama lütfen net olarak anlamını bilmediğimiz kelimelerin ilk aklımıza gelen ve çağrıştırdığı anlamı değilde, bu konuda bilgili insanlara sorup anlamını kesinleştirip yazarsak çok güzel bir çalışma olacak.

[Özcan Onat]

be kendi adıma; kaynağım ailemdir.
mümkün olduğunca toplasak fena olmaz ha!
bu kelimeler ve konusulan(artık minimal düzeyde)dil ne yazık ki memleketimizde arastırılmamıs.kapsamı dar ve amatörlere bırakılmıstır.
türkçe ile ilgili olanlara ilgi gösterilmişse de içinde lazca,latince(mesala ema:kan demekti,tıpta hematoloji:kan bilimi),bugun modern yunanca ile ortak kelimeler,arabca,kökeni belirlenememiş; kafkas kökenli? vs kelimeler bilerek yada bilinmeyerek atlanmış.

[Fatma Ozbilgi]

A
Abula : Abla
Abohaş : Haşlanmış
Afkurma : Havlamak, ürmek
Ahbin : Gübre, hayvan dışkısı
Ahıraltı : Evin dıştan aşağı kısmı
Aletrik : Elektirik
Almanuz : Almayın
Altıyan : Biraz uzakta aşağıda olan yer
Anaga : Anneanne, babaanne veya yaşlı kadın Ander : Beter, kötü
Ankar : Anar
Arkuri : Düz
Aşurmak : Kaçırmak
Atilen : At ile
Arzederum : İsterim, özlerim
Azuk : Kumanya
B
Bağa : Bana
Baragat : Muhabbet, eğlence
Beydoğa : Kötü dua
Beyuk : Büyük
Beyhude : Boşuna
Bişe : Bir şey
Bişti : Biçti
Bolaştı : Bulaştı
Bucak : Köşe
Buhtan : İftira
Burma : Yayla otunun demeti
Buzak : İnek yavrusu
Barma : Çaykara'nın bir yaylası
C
Cebiş : Keçinin dişi yavrusu
Cebur : Zorla, cebren
Ciyan : Yılan
Corma : Bataklık
Cucuk : Civciv
Cerah : Çaykara'nın bir yaylası
Ç
Çaruk : Çarık
Çem : Ot balyasının ottan yapılı ipi
Çordak : Misafir odası
Çayırcılık : Çayır biçme ve kaldırma işleri
Çekme : Peynir türü (çekme peynir)
Çise : Çok hafif, ince yağmur
D
Dayman : Daima
Deste : Bağlanmış ot
Deşek : Döşek
Döga : Dua
Donatuna : Nakış, süsleme
Domuzden : Domuzdan
Dufa : Dıştan evin arka tarafı
E
E : Hitap edatı, ey
Edeceğum : Edeceğim
Eğine : Önüne
Ehali : Ahali, halk
Ehbap : Ahbap
Elmali : Yabancı mal
Elaside : Nahırı sürün
Eldi : Öldü
Elü : Ölü
Elüm : Ölüm
Engere : Ankara
Evle : Öğle vakti
Eğrusi : Çaykara'nın bir yaylası
F
Firket : Gariplik
Foliz : Kabak ekilen yer
Furuş : Yüzü çilli, çiçek bozgunu
G
Gapgara : Kapkara, simsiyah
Gaşti : Kaçtı
Gaşuk : Kaşık
Gavroma : Kavraşma
Gavran : Ağaçtan yapılmış yağ ve peynir kabı Gazangıran : Şahinkaya köyünün üstündeki dağın adı Gehriz : Çiş yapıla yer
Gınali : Açık kahve renkli inek
Gıran : Tepe
Gız : Kız
Gorukçu : Orman bekçisi
Goruk : Orman
Gorum : Korum
Gugo : Guguk kuşu
Guguvaga : Mantar
Guşak : Kadınların bellerine bağladıkları ucu püsküllü, arkadan aşağıya sarkıtılmış, şaldan dokunmuş giysi
Gurt : Kurt
Gumul : Ot yığını
H
Hanırmak : Çaykara'nın bir yaylası
Habire : Devamlı
Habu : Bu
Haçan : Ne zaman
Haliğuma : Yaradanıma
Hale : Yüz numara, tuvalet
Hancar : Hançer
Hartoma : Yayla ve mezire evlerinin çatılarına kiremit yerine örtülen dar ve Uzun çam tahtası
Hayat : Balkon
Haraba : Kabak cinsinden bir yiyecek
Haman : Hemen
Heyir : Hayır, hasenat, iyilik
Holo : Holo deresinde bulunan köyleri adı
Hadi : Hadi suyunun Solaklı deresine karıştığı deltadaki yerin adı
Hot vermek : Sürdürmek, tüttürmek
Hurç : Islak ot balyası
Hurafa : Hurafe
İ
İfteri : Eğrelti otu
J
Jeoloji : Yer bilimi
K
Kabur : Mezar
Koçira : İşgüza r, maharetli, ekonomik ev kadını Kafadar : Arkadaş
Kağedi : Kağıdı
Kenef : Tuvalet
Kerendi : Tırpan
Kesim : Hayvansal ürünlerin bütünü
Kibi : Gibi
Kupa : Bardak
Kuru kabuk : Mısır ekmeğinin dış kısmı
Kamali : Surun bir semtinin ismi
L
Lahori : Bir cins yün kumaş
Lemali : Ataköy'ün çarşı kısmının eski adı
M
Manosa : Entarilik bir çeşit bez
Markad : Maya
Mazi : Kağnı tekerleklerini birbirine bağlayan ağaç, geçmiş
Midi : Burun
Munzur : Hayvanların çenesi
N
Nebet : Nöbet
O
Oğur : İneklerin öküze gelmesi
Oğa : Ona
Opa : Oba
Ordika : Ördek
P Pina : Bina
Piştov : Silah
R
Reyiz : Reis
S
Salahana : Başıboş, tembel, sorumsuz
Sarıkaya : Çaykara'nın bir yaylası
Sayi : Gibi, sanki, sahi
Sıçanoba : Çaykara'nın bir yaylası
Sarambula : Geceleri ışık veren bir böcek
Sarambulis : Işıldamak
Simarlar : Hanirmak yaylasının bir semti
Sufruçar : Karışık
Sumur : Bir yemek çeşidi
Ş
Şelek : Bir tür yük bağlama
Şoromil : Mısır yarması v.s. yapılan yuvarlak taş
T
Teke : Erkek keçi
Toktor : Doktor
Teyyare : Uçak
U
Uşak : Erkek çocuk, delikanlı
Uşti : Uçtu
V
Vartan : Çaykara'nın bir yaylası
Vuh..
Y
Yar : Uçurum
Yar : Sevgili
Yayuk : Ağacı oymak sureti ile silindir biçimi verilmiş içi boş yağ yapma aracı
Yergan : Yorgan
Yonca : Mezire otu
Z
Zatuna : Zatına, kendine
Zagoda : Yaylada çıkan bir ot ki kurutulmuşu bazı yemeklere katılır. (Zagodalı bulgur pilavı veya zagodalı turşu kavurması gibi)

Kaynak:Çaykara'nın Manevi ve Kültürel Değerleri Sempozyumu-1

[Bülent Altuncu]

Fatma kaynak belirtmezsen hiç bir bilimsel değeri kalmayacak :D . Ama gene de güzel, genel olarak türkçe kelimelerin yöresel ağızla kullanılış şekilleride ayrı bir sözlük olarak biriktirilebilir. Fakat başka bir başlık altında olursa daha iyi olur.

[Hakan Durgun]

Sevgili Fatma,
Bülent in söylediklerinin dışında bana enteresan gelen bir sözcük var.
Allah aşkına söyler misin,Bobayros ta anagalar yer biliminden bahsederken sıklıkla '' Jeoloji '' sözcüğüne mi başvururlardı ?

[Bülent Altuncu]

Vuh "V" harfinden bir tek "vartan" mı var Fatma koca Çaykara'da. Bari "vuh"i da ekle oraya benden etsin iki.

[Fatma Ozbilgi]

Vuh "V" harfinden bir tek "vartan" mı var Fatma koca Çaykara'da. Bari "vuh"i da ekle oraya benden etsin iki.

tesekkurler ekledum eti iki

[Bülent Altuncu]

Bilimsel kayıtlara geçsin diye kaynağıni da haman ilave etmişsin, seni uyanuk Fatma

[Fatma Ozbilgi]

Bilimsel kayıtlara geçsin diye kaynağıni da haman ilave etmişsin, seni uyanuk Fatma

uyanik olmak lazim bu devirde

[Muzaffer Mustafa Altuncu]

Şu sayfaya bakınız dostlar.....Ne kadar çok kelime almış bu dostlarım buraya.... Şimdi sormak lazım bunların arasında günümüzde kullanılan kaç tane kelime var...Ya da şöyle sorayım,normal Rumca bilmeyen insan bunların kaç tanesini biliyor... Ya da bunların arasında Türkçe olan kelime var mı ? Bunun tasnıfını yapın bakalım...

Haydi Kürşat ayır pirincin taşını.................

[Fatma Ozbilgi]

Devami yokmu

[Caner Topaloğlu]

Vuh demişken "kalunnalillah" eksik kalmasın