YÖRESEL DEYİŞLERİMİZ

[Fatma Ozbilgi]

• Acele giden ecele gider.
• Aç ayu oynamaz.
• Aç adama yedi yorgan örttiler uyuyamadi.
• Açuk boğaz aç kalmaz.
• Adama fesini ters giydirmek.
• Adam olacak çecuk pokindan belli olur.
• Adamın yere bakanindan kork.
• Adun çikacağine canun çiksun.
• Afkuran köpek ehtiyarlamaz.
• Ağa bir gelin aldi, belayı satın aldi.
• Ağaç yikilmamiş, yeri pelli etmez!
• Ağ (kiç) islanmadan baluk tutulmaz.
• Ağır ayak olmak
• Ağır ol batman gelesun
• Agır baş eyidur, rüzgar eserse almaz!
• Ağzı daha süt kokayur.
• Ahiret sualina tutmak
• Akşamdan çalma ki sabahtan korkma
• Akli olmayan çavuşlar töner bo..ni avuçlar.
• Akli bir karış havada dolanmak.
• Aklima gelen başuma gelur.
• Aklum keser olsaydi kafam tuğdi (örs) olurdi.
• Akşamun işini sabaha pirakma.
• Akşam güneşi güzele vurur.
• Aleme muhtaç olma işini kendun pecer.
• Allah boy verdi, kapti/koyverdi.
• Allah dağina göre fırtuna verur.
• Allah’a bir can borcum var.
• Alanla satan pilur, kel ile yatan pilur.
• Alur ağırdan, kuşağu lahurdan.
• Alni delinmek.
• Altundur kasesi kadifeden kesesi.
• Anam olsun ağzi olmasun, pobam olsun eve gelmesun.
• Anan eldi mi poban başka köylü olur.
• Anasına pak kizini al.
• Arkasi açılmak
• Armudun iyisini ayular yer.
• Arpa ektum lazut bitti, yazuk emeklerim yitti.
• Arumdan yere girdum.
• At kaçti, torpa düşti.
• Ateş tüştüği yeri yakar.
• Ateşun zorini kazan pilur.
• Attan tuşen elmez, eşekten tuşen elur.
• Ati kişneten sahibidur.
• Ayağı uğurlu gelmek.
• Ayağuni sicak tut, başuni serin, düşünma derin derin.
• Ayağuni yorganina göre uzat.
• Ayağun sığmayacaği yere paş girmez.
• Ayuya tediler kalk eyle horon, kalkti yikti tünyayi.
• Aza kanaat etmeyen çoğu bulamaz.
• Aza koyayirum almayi, çoğa koyayirum tolmayi.
• Azini pilmeyen çoğuni pilmez.
• Paluk paştan kokar.
• Başundan beyük işlere girişmek.
• Başı darda olmak.
• Başında çamlar bitmek.
• Başına yıldırım inmek.
• Beleşe konmak.
• Beleşe bayılmak.
• Ben köpeğe emrederum, köpek kuyruğina.
• Bezir yağı kabinda bal olmaz.
• Bir baltaya sap olmamak.
• Bir eli yağda bir eli balda.
• Bir beynemazın yedi köye zarari var.
• Bizum eşek bu avazdan geberdi.
• Bir yaşına daha basmak.
• Burni bir karış havada olmak.
• Buyurun cenaze nemazina.
• Burninun dikine gitmek.
• Burnina b.k almak.
• Buyuran ile osuran yorulmaz.
• Büyük lokma ye , büyük söz söyleme.
• Cami duvarına işemek.
• Cami avlusunda kalmak.
• Can çıkar, huy çıkmaz.
• Can teslim olmak.
• Cendek gibi olmak.
• Ceviz ablağı gibi olmak.
• Ciğerini sökmek.
• Cin çüfut olmak.
• Cin olup adam çarpmak.
• Cin çalar çingan oynar.
• Çakı gibi olmak.
• Çecuklan girma yola,olur paşuna pela!
• Çecuğe iş buyur, kendun peşunden kit.
• Çerkez gelini gibi dolanmak.
• Çirkin ile bal yema , güzel ile taş taşı.
• Çisa (kuş) körduği tane pitmez.
• Çok ebeler çecuk poğar.
• Çok kezen çok oğrenur.
• Çulu çaputu toplamak.
• Daha neler neler!
• Daha tavuklar yatmadi.
• Deduğu deduk, çalduği düdük.
• Deli içun her gün bayram.
• Deli dana gibi dolanmak.
• Demir’un köpeği gibi ortalikta dolaşmak.
• Denize kum ben de para, çırayı yak metelik ara.
• Denize düşen yilana sarulur.
• Dereyi taşlamak.
• Dinsuzun hakkundan imansuz gelur.
• Doğduğina pişman etmek.
• Domuz gibi bir hereze düşmek
• Döğme tastan su içmez.
• Dostun, yüzer postun.
• Düğününde elekle su taşımak.
• Düşersen, bir avuç toprakla kalk
• Düşun taşun b.ktur işun.
• E kizum sağa derum e kelinum sen işit.
• Eden bulur.
• El eli yikar.
• El eliyle ilan tut, yarısını yalan tut.
• Ele güne muhtaç olmak
• Elde avuçta yok.
• Elden gelen öğün olmaz, o da vaktinde bulunmaz.
• Elma eşşeğum elma, yonca biter da yersun.
• Elleri feli feli olmak.
• Elun atina pinen tez iner.
• Elun maliyle haşomatluk etma.
• Elüm elüm, hırlamaya ne borcum var.
• Elüsi olan birgün, telisi olan hergün ağlar.
• Elüyi çok yıkarsan ya os… ya si.ar.!
• Eski tüşman tost olmaz.
• Eşek tağda geberur, zarari eve kelur.
• Eşek haçan kervan paşi olur, atlar yari yoldan töner.
• Eşeği türten os…na katlanur.
• Eşek tüyüni teğişturur, huyuni teğişturmaz.
• Ettun bir heyir, tut paçağuni ayir.
• Evladun yüzüni güldüren anadur.
• Ey malum ! verup da mi kötü olayim, vermeyipta mi..?
• Eyi adam sozinun üstüne kelur.
• Eyi adamdan doyilmaz !
• Eyi at yemini artturur.
• Ev üstüne ev olmaz.
• Fazla mal göz çıkarmaz.
• Feleğun çemberinden geçmek.
• Feli feli doğranmak.
• Feneri yolda söndürmek.
• Fesi başından uçmak.
• Finduk kabuğunu doldurmak.
• Firildak gibi dönmek.
• Gece kuşi olmak.
• Gelin ata bindi, ya kısmet dedi.
• Gelin gibi dolanmak.
• Gençluğine doymamak.
• Göze gelmek.
• Gözünü dört açmak.
• Gün yüzü görmemek.
• Günü güne eklemek.
• Götü Holaysa’dan görünmek.
• Ha Hasan kadı, ha kadı Hasan.
• Haçan naçar kalursun tulkari da alursun.!
• Halun olmadi mi malun da yok.
• Hanım hanım oturmak.
• Hastaya yatak sorilmaz.
• Haticeye değil, neticeye bak.
• Hayhayum kitti vahvahım kaldi.
• Hemençesi koltuğunda dolaşmak.
• Her taşun altindan o çikar.
• Hersinden çatlamak.
• Hem 25 kuruş, hem şöför mahalli.
• Hınzırın munzurundan geçmek.
• Horosan’da tarlası var.
• Huylu huyundan vazgeçmez.
• Isıracak köpek dişini göstermez.
• İbriği değme (döğme bakırdan)
• İçi seni yakar tışi beni.
• İğnenun deluğinden geçmek.
• İki cami arasında beynemaz.
• İki kumanın eşyaları pi sanduğa sıhti, iki eltinun sıhmadi.
• İmanallah tolidur.
• İnce eğirur, sık tokur.
• İngiliz kumaşı gibi.
• İnsan kanatsuz kuştur.
• İpsuz sapsuz dolaşmak.
• İşkenaz’da yazlanmak.
• İt dirliği ile bey gibi yaşamak.
• İmam osuranda cemaat sıçar.
• İsterum da vermessun, çalarum da görmezsun.!
• İsteyenun pi yüzi kara, vermeyenun iki.!
• İşten artmaz tişten artar.
• Kaçanun anasi ağlamaz.
• Kalkacağum yere oturma!
• Kalkti rahmetli, oturdi korbakor.!
• Kakoşim mi olacaksun.
• Kahvesi Yemen’den gelur.
• Kapak felisi gibi dağılmak.
• Kapiya bağlanacak köpek teğil.
• Kar üstune yürur da izi pelli etmez.!
• Karamolla mi öldi.
• Karayemiş yaprakları ne zaman tüşer, pu iş olur.
• Kardaş kardaşa eyi rüya görmez.!
• Kardaş kardaşa minzi para ile.
• Kargaya sordiler: niye karardun? Halama kelin oldum da.
• Kari mali alçak kamaraya benzer.
• Karinca kanatlaninca elumine işarettir.
• Karipluk (özlem) fena şeydur.
• Karnun toymaduği yere açluğinu duyurma.
• Kart ağaç eğilmez.!
• Kaydani kildan ince.
• Kaynananun eyisi terin olur kuyusu.!
• Kayuşun köpeği gibi dolaşmak.
• Keçinun poynuzi kaşinince çopanun teğneğine sürünur.
• Kedi olalı bi siçan tuttun.
• Kedi toğurduği siçan tutar.!
• Kelepur olsun da kendir tohumu olsun!
• Kelun ilaci olsa kafasina sürer.
• Kelle kaçanin yerinde olmak.
• Kendir tarağından geçmek.
• Keskin sirke küpüne zarar verur.
• Kestane çikti kumuştan töndi bakti, “ha bu nerden çiktum” dedi.
• Keyfumun kahyasi değisun.
• Kırdığı ceviz kırkı aştı.
• Kırkinden sonra azani teneşur paklar.
• Kırk ceviz görmeden bi çumak atmaz.
• Kırk tövbeyi pir okudi.
• Kız halaya uşak tayiya penzer.
• Kimse ayranum karadur temez.
• Kimi su pulu içemez, kimi tereden geçemez.
• Kindiden sonra öten horozun kafasini keserler.
• Kirez yağı gibi erimek.
• Kocanun iki kaşuği varsa pirini kiracasun.
• Kofilara işemek.
• Komşinun tavuği komşiya kaz körinur.
• Konuştirur mangırı, yüksek olur hatıri.
• Kork abrilun beşinden, öküzü ayirur eşinden.
• Korza kalmak.
• Köpeği andun teğneği hazirla.
• Köpek haçan yaşlanur, olur kutrun maskarasi.
• Köpek yeduği kapida afkurur.
• Koyun çan tertinde, kasap et tertinde.
• Kökten ne yağdi da yer kabul etmedi.
• Köpeğun toğasi kabul olsa kökten kemuk yağardi.
• Köpeğun haturi yoksa sahibinin hatıri var.
• Köpek afkurmakla kocar.
• Köpeğun ayağuni taştan mi esirgedun.
• Köpek bakmaktan yaşlanır.
• Köpek köpeğun etini yemez.
• Köpek uzanamadığı ete mundar der.
• Köpek zorla ava kitmez.
• Kören köz kulağu istemez.
• Köti yere yakın olandan korkacasun.
• Köz körmeyinca könül katlanur.
• Külenin mali ağlayana heyir etmez.
• Kudi yuvarlandi kapağuni buldi.
• Kurbağa tedi: ağzum su tolidur konuşturmayun peni!
• Kurdini kırmak.
• Kutni yelek, ,ipek fistan üstüne.
• Kurinun sebebinden yaş da yanar.
• Kuri çamur tuvara tutmaz.
• Küçüğün (şubat) güneşinden fayda olmaz.
• Küni olana pişe olmaz.
• Küsun ortağı olmaz!
• Laf lafı, mangır kapıyı açar.
• Lafın harmanı olmaz.
• Lenger gibi yayılmak.
• Mal başa bela.
• Mart ayini aradan çikarmak.
• Mart danasi gibi diriklamak.
• Mart danasi gibi puçisetmek.
• Mart kapidan bakturur, kazma kürek yakturur.
• Maluni hirsiza teslim et!
• Mayıs b.ku gibi yayılmak.
• Meteliğe kurşun atmak.
• Muh kesti (soğuktan donmak)
• Meramın elinden hiç pişe kurtulmaz.
• Nallari tikti.
• Nemazda közi olmayanun ezanda kulaği olmaz.
• Nane limon
• Ne kodun elume, ne sureyim yuzune.
• Nebre gibi kıvırmak.
• Nerde peleş orda yerleş.
• Nereye kitersan oranun horomini oynayacasun.
• Ne şeytani kör ne ihlasi oku.
• Ne dağda tarlam var ne ayuylan kavgam var.
• Ne verursan elunlan o keleçek seninlan.
• Oküz eldi ortakluk pozuldi.
• Onu beşukteki cecuklere anlat.
• Ordek haçan şaşurur köt..en suya taldurur.!
• Ortak işun peli kıriktur.
• Ortaliği vayvelaya vermek.
• Öpmeyecek olan sorar:yanağun nerde?
• Oyina girenun göti islanur.
• Pabucu dama atılmak.
• Pahane kestaneye vururuk oynamaya. (kız-erkek kestane toplamaya gider ama maksat sevdalıktır)
• Pak anasini al danasini.
• Pal yeyen paldan usanur.
• Palas palandıras gelmek.
• Palahor gelini gibi dolanmak.
• Pana kümen edenun yandi kuskunderasi.
• Paşkasinun ipilan kuyiya inilmez.
• Para peşin kese meşin.
• Param yoktur evlensem, künüm tükenmez elsem.
• Paşuma tolanma urum kelini kibi.
• Bedağva sirke baldan tatludur.
• Pen her zaman kuymak yerdum tavayi yikayan olsa.
• Pen irimi kırimi vururdum.
• Pekle pekle yollari, kelmez gağurolari.
• Pen derum sağa er kişi olmam, sen sorarsun pağa kaç çecuğun var.
• Pen terum torunum yok, o ter dayimsun dayim.
• Pen tedum oni toğriluğina, sen koydun oni oğluğuna.
• Pesle kargayi oysun közuni.
• Peşukta giren teneşurde çikar.
• Peynir ekmek gibi.
• Pi pire içun yorgan yakar.
• Pi künun peyluğu peyluktur.
• Pilursun kötünun huyuni, ne içersun yahninun suyuni.
• Piri yer piri pakar, kıyamet ondan kopar.
• Pisiğun pacağini ilk kicede ayirurler.
• Pişmiş kelle gibi sırıtmak.
• Poğalmişun mali para etmez.
• Pok üstünden yemeği alır.
• Porç vermekle yol yürümekle piter.
• Porç yiğidun kamçisidur.
• Puzak peşine siğir çok para eder.
• Sabah yağdi işune, öğleden sora yağdi evune.
• Saçini çira etmek.
• Saği soli kolaçan etmek.
• Sağır sultan eşitti.
• Sakal deduğin tuydur, huy kene eski huydur.
• Sakalım yokki sozum dinlensun.
• Sanma devran bu devrandur.
• Sarandaris etmek.
• Sen Allahun kuli da ben Sadullahun kuli miyum.?
• Senun pildukleruni pen unuttum.
• Sen zot pen zot bakalum ata kim verur ot.
• Sessuz akan dereden kork.
• Siçan deluğe siğmaz, çihavel da peşinde.
• Siçandan doğan dağarcuk keser.
• Sırık gibi dikilmek.
• Sidiğun ilaç osa tenize işersun.
• Siğır pağilan gider.
• Sinek gibi vızıldamak.
• Sinek murdar teğil, mide polandurur.
• Soğanun yarisi tatli da yarisi aci olmaz.
• Soğuk tonsuz kezeyi.
• Sokma akıl yedi adim kider.o da akilliya köredur.
• Soradan görme ermeniden tönme.
• Söz peyuğun su kücuğun.
• Söz var halkun içinde söz var hulkum içinde.
• Sütten ağzi yanan, yoğurdi ofurerek yer.
• Surati beş kariş.
• Süluk gibi yapişmak.
• Suti pozuk olmak.
• Şeker suya düşmedi.
• Şerrinden korunmak.
• Şeytanin bacağuni kirmak.
• Şüpheli can cennete varmaz.
• Tatli til yilani teliğunden çikarur.
• Tabanlari yağlamak.
• Tahtasi noksan olmak./tahtasız.
• Taş taş üstüne koymamak.
• Tağ yanmiş da tağuşanun haberi olmamiş.
• Teli teliyi körince teğneğini saklar.
• Teli alacayi sever.
• Temirci odun küreğiylan kömulur.
• Teveciye hisim olan hanunun kapısini keniş tutacak.
• Til ıslak yeredur nereye olsa töner.
• Til maraz karışti, uşak pençereden uçti.
• Tişi kuş yuvayi yapar.
• Tost peni körsun da pi soğan kabuği osun.
• Topi attum yayi astum.
• Tökülen sut kabini tolturmaz.
• Tomuzdan bi kil koparmak kardur.
• Tünya yansa senun hasıruna almaz.
• Uçan kuşa borcu olmak.
• Unlar paşkasunun, sıçanlar toğuşur üstine.
• Unumi eledum, eleğumi astum.
• Urum kelini kibi dolanup durursun.
• Üşenenun oğli olmadi, olan da toğri olmadi.
• Uzun yolun azıği pol olur.
• Vecahati yerinde olmak.
• Ver peş kuruş söylet oni, ver on kuruş turturamazsun oni.
• Ya herro ya merro.
• Yalancinun yalani rezil eder filani.
• Yana yana kül olmak.
• Yatan elmez, yeten elür.
• Yatan eşeğe saman yok.
• Yel esmeyince yaprak salinmaz.
• Yemem teyen sofra kurutur, oturmam teyen minder çürutur.
• Yemeği olan eldi da ateşi olan elmedi.
• Yer yarıldi, yere girdi.
• Yerden yığma boylu.
• Yeyen pilmez kotaran pilur.
• Yeryüzü şeytani gibi dolanmak. (e şeydan)
• Yilduzlari bir gelmek.
• Yilan kirkan.
• Yoksun külerler seni, varsun tilden yerler seni.
• Yalanun biraz kuyruği olur.
• Yüksek nalın, aç karın; salın sevdiğim salın.
• Zemheride hiyar puldun da yemezsun.

[Muzaffer Mustafa Altuncu]

Teşekkürler Fatma,

Bu kadar uzun listeden sonra buraya yazacak olan kişiyi ilk ben kutlayacağım..
-Burada da çevremize ait deyişleri ayırmak lazım diye düşünüyorum !!!!!!!!!

[Fatma Ozbilgi]

bunlardada duzenleme yapacagiz siz buyuklerimizigorev dusuyor bize aitolanlar hangileri onlari secer yeniden basligi duzenleriz bu bir baslangic..

[İrfan Altuncu]

Fatma şunları bir daha say bakayım unuttuğun varmi,eline sağlik....

[Sami Ayan]

Bu çok önemli bir konu. Bu kadar yerel deyimi her kim bir araya toplamışsa helal olsun, eline sağlık.

[Muzaffer Mustafa Altuncu]

Memlekette olanlar çevremizle ilgili deyimleri ayırırsanız memnun olurum... Kelimeler üzerinde ben bir seçim yaptım...

-Bölüm yetkililerini burada hiç göremedik..Acaba bu sayfadan haberleri yok mu ?
Keşke kendilerine haber verilseydi !!!!!!!!!

[Adnan Ayaz]

Doğrusu bu bölümde görevli olduğumu yeni öğrendim.Bu tayini hiç beklemiyordum.Beni bu göreve layik görenlere teşekkür ederim.Üzerinde çok çalışılması gerekiyor.Biraz zamana ihtiyacım olacak,layik olmaya çalışacağım.Fatma kardeşimiz epey şeyler sıraladı.Yöreseldeki kasıt sadece köyümüz ve ilçemiz mi?Trabzon da buna dahil mi?
"KAŞ YAPACAK YERDE GÖZ ÇIKARMAYALIM"
............Hepinize selam ve sevgilerimle...................

[Muzaffer Mustafa Altuncu]

Bence en azından Trabzon olsun,derim !

Yani Trabzon ve ilçelerine ait kelime ve deyişler burada bir araya getirilirse çok iyi olur...Ama en sonunda işlem tamamlandıktan sonra bir yere yerleştirilmesi ve orada daim kalması şartıyle.....
(Dediğim gibi rumcanın tesirinde kalmayalım)

[Fatma Ozbilgi]

Adnan abi bu gorevi siz buyuklermizden baska kim yapabilirdiki , secimimde yanilmadigima sevindim..

sizler yazin sonrada onlarin hepsini bir baslik altinda topliyacagiz...

[Kamil Şahin]

Fatma hanım...!
Yazdıkların için çok teşekküerler ama burada mühim olan tamamen yöresel yanı en uzak şahinkaya ve çaykara civarı olmalıdır. Yani herkesin bildiği deyimler olmaması gerekir diyorum.ÖRNEĞİN: Yureğum çümis etti: İnsanın çok acıkması. veya AÇLIKTAN MİDENİN BURGULDUĞUNU ifade etmek gibi.Yani biz öyle deyimler yazalumki bunu antalya adana gibi yerlerde söylediğimiz zaman anlaçılmaması gerekir .Ancak orada bir çaykaralı veya Şurli olursa o anlamalıdır .Ölçü bu olmalıdır.Bilmem anlatabildimmi? Selam ve sevgilerimle.

[Kamil Şahin]

Adnanciğim .....!
tAMAMEN ÇAYKARA VE ŞAHİNKAYA PATENTLİ OLMASI GEREKİR .sana fazla ızaha gerek yok.Örneğin seni bu deyimlerden tenzih ederek:HIŞIM YESUN KAFANİ..!ÇOR VURDİ GERDANUNA gibi.. Eğricesesmi?
Sana betül ile habergoderdum.ABOBLİMİ bilmeyur sanun kızun .Soyledunmi ona manasını.Hatta bızum kız MERVE VE BETÜL 'e öyle ballandura ballandura anlattumki... Keşke kamil amca olsada içsek dediler...Yaaaaaa...!

[Adnan Ayaz]

Sevgili Kamilciğim,burada birbirine benzeyen üç bölüm var.Üçünün de birbirine benzeyen yanları çok.Hangi yönüyle ayırt etmeliyiz anlayamadım.Sizin de ifade ettiğiniz gibi çok özel olması gerekir.Yazılanların bir kısmı birçok yerde kullanılıyor.Bu konuda çok çalışmak gerekiyor.BURBUDİS OLMAYA GEREK YOK değil mi?Burbudis olmak,heyecanlanmak mıydı....................

[Muzaffer Mustafa Altuncu]

Burbudis olanın elleri birbirine dolaşır,ya da bildiklerini de unutur...
Sevgili Adnan bu sayfadaki deyimlerden hangileri Trabzon ve çevresinde kullanılmıştır ya da bugün hala kullanılıyor...Onu yapacaksın..

Ama sanırım bu konu unutuldu gitttttttti !!!!!!!!!!!

[Adnan Ayaz]

aynen unutuldu gitti çünkü facede daha önemli konular varmış